De benaming Cenozoïcum is afgeleid van twee Oudgriekse woorden, καινός (kainos, nieuw) en ζωή (zoè, leven) en betekent daarmee 'tijdperk van het nieuwe leven'.

Met het Kenozoïcum begint het laatste deel van de aardgeschiedenis. Een catastrofale meteorietinslag in Yucatan, Mexico, en de daarmee verbonden omslag in flora en fauna, markeert wereldwijd de overgang van het Mesozoïcum naar het Kenozoïcum en de overgang van het Krijt naar het Tertiair.

Het uiteendrijven van de continenten, dat in het Mesozoïcum begint, zet in het Tertiair door. Samen met de nadering van de Afrikaans-Arabische tot de Euraziatische plaat is dit proces verantwoordelijk voor de spanningsverdeling in de aardkorst. Daarmee bepaalt dit proces het karakter en de richting van de tektonische bewegingen in Noordwest-Europa.